ข้าว ถือเป็นธัญพืชหลักในการบริโภคของคนไทยมาอย่างยาวนาน ดังมีการค้นพบหลักฐานการบริโภคข้าวในดินแดนประเทศไทยในปัจจุบันมาตั้งแต่ยุคก่อนประวัติศาสตร์ และได้หยั่งรากพัฒนาเรื่อยมาจนกลายเป็นวัฒนธรรมในวิถีชีวิตของคนไทยในทุกมิติ ซึ่งในมิติการบริโภคคนไทยเรารู้จักนำข้าวมาปรุงแต่งให้เป็นเมนูอาหารหลากหลายทั้งคาวหวาน รวมถึงการถนอมอาหารรูปแบบต่าง ๆ ส่วนในมิติการประพฤติปฏิบัติอยู่รวมกันในสังคม ข้าวมีบทบาทต่อการประกอบกิจกรรมต่าง ๆ ของผู้คน การแสดงออกทางความคิดความเชื่อ หรือการนับถือศาสนาซึ่งเป็นเครื่องยึดเหนี่ยวจิตใจ โดยมักพบข้าวเป็นองค์ประกอบในฐานะธัญพืชศักดิ์สิทธิ์ในรูปแบบข้าวตอก ข้าวทิพย์ ข้าวยาคู หรือเครื่องบัตรพลี เป็นต้น หรือในฐานะบุคลาธิษฐานเป็นเทพไท้เทวาอันศักดิ์สิทธิ์และธัญพืชที่มีคุณูปการในการดำรงชีวิต ดังที่ปรากฏในวรรณคดีมุขปาฐะและวรรณกรรมร่วมสมัยจำนวนมากของประเทศไทย