เรือพระราชพิธี เป็นคำเรียกเรือที่พระมหากษัตริย์ทรงใช้ในการเสด็จพระราชดำเนินไปทรงประกอบพระราชกรณียกิจต่างๆ มาแต่ครั้งโบราณ เช่น เป็นพระราชพาหนะ สำหรับเสด็จพระราชดำเนินไปทรงบำเพ็ญพระราชกุศลถวายผ้าพระกฐิน นมัสการรอยพระพุทธบาทที่สระบุรี และจัดกระบวนเรือต้อนรับราชทูต รวมถึงเป็นพระราชพาหนะในกระบวนทัพเมื่อเกิดศึกสงครามด้วย การจัดกระบวนเรือในพระราชพิธีต่างๆ เรียกว่า กระบวนพยุหยาตราทางชลมารค ซึ่งเป็นการจัดรูปกระบวนเรือรบ ตามตำราพิชัยสงครามที่สืบเนื่องมาแต่สมัยอยุธยา ปัจจุบันถือเป็นพะราชพิธีสำคัญเพื่อการเสด็จพระราชดำเนินเลียบพระนครในพระราชพิธีบรมราชาภิเษก และการเสด็จพระราชดำเนินไปทรงบำเพ็ญพระราชกุศลถวายผ้าพระกฐินหลวง ณ วัดอรุณราชวราราม ราชวรมหาวิหาร เรือพระราชพิธีที่ใช้เป็นพระราชพาหนะมักจะสร้างสรรค์ให้มีความพิเศษ งดงามตามฐานานุศักดิ์จึงมีความวิจิตรตระการตา แสดงภูมิปัญญาและฝีมืออันประณีตบรรจงของช่างศิลป์ไทยหลายแขนง ทั้งช่างแกะสลัก ช่างรัก ช่างประดับกระจก ช่างไม้ และช่างเขียน